บ้านนาตอง...บ้านน้อยกลางป่าใหญ่
เมื่อสักสิบกว่าปีมาแล้วผมเคยไปบ้านนาตอง ชุมชนกลางป่าใหญ่บนเส้นทางสายช่อแฮ-ภูพญาพ่อ-ท่าปลา ที่แยกขวาเข้าไปประมาณ๕-๖กิโล แล้วหลงรักหมู่บ้านนี้เข้าไปเต็มเปา เหมือนเป็นหมู่บ้านในนิทานที่ตั้งอยู่กลางหุบดอยกลางป่า บ้านทุกหลังเป็นบ้านไม้ที่ตั้งเรียงรายอยู่ริมลำธารที่มีน้ำใสไหลเย็นเลาะเลียบลดหลั่นคดโค้งไปตามความสูงของพื้นที่ รอบๆหมู่บ้านก็ประกอบด้วยนาขั้นบันได บนดอยก็เป็นแหล่งทำกินปลูกเมี่ยงซึ่งเป็นอาชีพหลัก
จนเมื่อซักสี่ห้าปีที่แล้วผมก็ได้รับข่าวร้ายว่าหมู่บ้านนี้โดนน้ำป่าถล่มกลืนกินบ้านชาวบ้านพังหายไปนับหลายสิบหลังคาเรือน มีผู้คนโดนฝังไปก็นับสิบ นับเป็นโศกนาฎกรรมที่เกิดขึ้นกับบ้านป่าที่อยู่ตามเส้นทางน้ำที่เกิดขึ้นเป็นประจำในเมืองไทย
แต่ครานี้มาเกิดขึ้นกับหมู่บ้านที่ผมชอบ...หมู่บ้านในฝัน
เมื่อสามปีที่แล้วผมปั่นจักรยานจากบ้านแพร่คนเดียวเพื่อไปสำรวจ ครานั้นทำให้ผมแทบจะช็อค หมู่บ้านที่ผมเคยเห็นว่าสวยงามโดนน้ำป่าเปลี่ยนแปลงทำลายสภาพของเดิมไปหมดจนแทบไม่เหลือความงาม
หมู่บ้านสวยกลางป่าใหญ่...บ้านในฝันของผมหมดสภาพไม่เหลือเค้าของเดิมแล้ว
.
.
.
ทั้งนี้ทั้งนั้นเราคงต้องฉุกคิดว่าเกิดอะไรขึ้น น้ำป่าหรือมนุษย์ที่เป็นตัวทำลาย
[youtube]YkKue_MEnkk&autoplay=1[/youtube]
เส้นทางไปหมู่บ้านจะผ่านน้ำตกเชิงทอง
ทางแยกเข้าไปจากเส้นทางสายช่อแฮ-ภูพญาพ่อ-ท่าปลา เลาะลำธารสายเล็กๆลงไป ระหว่างทางมีชาวบ้านมาปลูกกระท่อมทำสวนไผ่หวานกันเยอะ
เข้าเขตหมู่บ้าน
เจอสิ่งผิดปกติจากเดิม นี่คือบ้านผู้ประสบภัย
หมู่บ้านเดิมๆไม่เห็นแล้ว กลายเป็นแบบนี้
สาเหตุก็มาจากโดนน้ำป่าถล่มแบบนี้
จากลำห้วยเล็กๆไหลซอกซอนไปตามหมู่บ้านก็โดนเปิดเป็นลำคลองใหญ่
บ้านที่เหลือรอดพ้นจากน้ำป่ายังเห็นร่องรอยคราบน้ำป่าถึงครึ่งเสา
นี่ก็รอดพ้นจากน้ำป่าเพราะอยู่ในที่สูง
สายน้ำสายใหม่ที่ไม่คุ้นเคย
โครงการขุดค้นทางโบราณคดีที่ถ้ำปู่ปันตาหมีในเดือนมกราคมและเดือนมีนาคม 2552 เป็นความร่วมมือระหว่างชุมชนบ้านนาตอง ข่ายลูกหลานเมืองแพร่ ศูนย์การศึกษานอกระบบและข่ายการศึกษาตามอัธยาศัย จ.แพร่ และศูนญ์ภูมิภาคโบราณคดีและวิจิตรศิลป์แห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้(สปาฟา) ได้รับการสนับสนุนจากคณะโบราณคดีมหาวิทยาลัยศิลปากร และกรมศิลปากร รวมถึงหน่วยจัดการต้นน้ำแม่ก๋อน-แม่สาย เพื่อศึกษาเรื่องราวของมนุษย์ที่อาศัยอยู่บริเวณถ้ำปู่ปันตาหมีในสมัยโบราณ
เป็นการขุดค้นแหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ครั้งแรกของจังหวัดแพร่
ชาวนาตองซึ่งเป็นนักศึกษากศน.และเจ้าหน้าที่จากหน่วยจัดการต้นน้ำฯได้ร่วมขุดค้นแหล่งโบราณคดีและจัดแสดงนิทรรศการ ณ.ถ้ำปู่ปันตาหมี รวมถึงปรับปรุงพื้นที่บริเวณศาลาวัดเพื่อทำเป็นพิพิธภัณฑ์ชั่วคราว
โครงกระดูกที่พิพิธภัณฑ์ชั่วคราว
บ้านนาตองยังมีชื่อเสียงอีกอย่างคือเป็นถิ่นที่อยู่ของเต่าปูลู
