เกี่ยวดองกันมาจากกระทู้ http://www.thaimtb.com/forum/viewtopic. ... 0&t=616652 ( ครบปีแล้ว ) โลกมันหมุนผ่าน ยุคสมัยมันเปลี่ยนแปลง
ผมมีเพื่อนสมาชิกหลายคนสอบถามกันมาถึงเรื่อง เฟือง Ultegra 6800 11 speed ชุด 11-32 ซึ่งในคู่มือของ Shimano กำหนดไว้ว่า มันเกิดมาคู่กับตีนผีขายาว เท่านั้น จะเอาไปใช้กับตีนผีขาสั้นได้ไหม ???
เพื่อนสมาชิกบางคน เคยมีประสพการณ์จากช่างจักรยานบางคนบอกว่า มันต้องใช้กับตีนผีขายาวเท่านั้นนะ เพราะตีนผีขาสั้นมันรับกับเฟืองหลังใหญ่สุดได้แค่ 28T เท่านั้น เอาไปใช้เดี๋ยวเฟรมหัก หรือ dropout หักนะ ฟังดูน่ากลัวจังเลย ขู่หรือไม่ขู่ไม่รู้หละ แต่ไม่ยอมเปลี่ยนให้ด้วย ถ้าจะเปลี่ยนก็ต้องเปลี่ยนเป็นตีนผีขายาวด้วย
ว่าช่างเขาก็ไม่ได้หรอก เขาพูดมาหนะมันก็ไม่ผิดหรอก แล้วที่ว่าเฟรมหักหรือdropoutหักหนะ มันก็ถูกแค่บางส่วน แต่มันต้องดูกันในรายละเอียดด้วยว่า ทำไมมันถึงหัก นับถือศาสนาพุทธกันทั้งที ก่อนจะเชื่ออะไร ควรจะไตร่ตรองด้วยปัญญา อย่าเชื่อเพราะเขาบอกมา อย่าเชื่อเพราะร่ำลือมา อย่าเชื่อเพราะอ่านคู่มือมา
ผมเองก็เคยเป็นพวกที่เชื่อเพราะอ่านคู่มือมา แต่ไม่เคยลงมือทดลองเอง เพราะไม่เคยมีเหตุธุระจำเป็นต้องใช้ ผมก็เคยยอมเชื่อว่า ตีนผีขาสั้นใช้ได้กับเฟืองหลังใหญ่สุดแค่ 28T เท่านั้นแหละ ซึ่งนั่นก็คือ ข้อมูลจากผู้ผลิต ซึ่งเขาก็มีเหตุผลสำคัญของเขาเช่นกันในการระบุเช่นนี้
ในความเป็นจริงแล้ว การที่ตีนผีจะพาโซ่ขึ้นไปไต่เฟืองหลังใหญ่สุดได้เท่าไหร่นั้น ก็ขึ้นกับว่า ขาท่อนบนของตีนผียาวเพียงพอหรือไม่ เพราะการที่ตีนผีขยับตัวพาโซ่ไต่ขึ้นเฟืองที่ใหญ่ขึ้นนั้น ขาบนของตีนผีจะต้องถูกกางออกมากขึ้นเรื่อยๆตามเส้นผ่าศูนย์กลางของเฟืองที่เพิ่มขึ้น ถ้าขาบนของตีนผีมีความยาวไม่พอ พูดง่ายๆว่า สั้นเกินไป มันก็จะถึงจุดวิกฤตในการไต่เฟืองหลังใหญ่ๆ และในเชิงเทคนิค ไม่ว่าจะใช้เกียร์ใดก็ตาม โซ่ที่คล้องผ่านเฟืองหลังจะต้องคล้องผ่านจำนวนซี่เฟืองให้ได้ 50% เสมอ จึงจะเป็นไปตามที่วิศวกรเขาออกแบบไว้ นั้นคือ ถ้าขาบนของตีนผีมันสั้นเกินไป ตัวเฟืองจอกกี้ ( ลูกรอกตัวบน ) ก็จะโดนรั้งไปด้านหลังมากขึ้น ทำให้ความมั่นคงตามที่เขาออกแบบไว้ ดูเหมือนว่าจะลดลง ???
แต่สิ่งที่ต้องดูกันในเชิงลึกก็คือ โดยปกติแล้วซี่ฟันเฟืองที่รับแรงตึงจากโซ่มากที่สุดก็ คือ ซี่ฟันเฟืองตัวที่อยู่ด้านบนสุด หรือ ซี่เฟืองตัวแรกที่สัมผัสกับโซ่นั่นเอง ส่วนซี่ฟันเฟืองตัวท้ายสุดนั้น เอาเป็นว่าไม่ได้รับรู้ร้อนรู้หนาวอะไรกับเขาเลย
และที่สำคัญ ตีนผีทำงานในส่วนที่โซ่ไม่มีความตึง ( ตึงน้อยยยย ) ด้วยโครงสร้างที่ดูเหมือนจะบอบบางของมัน ก็เลยทำหน้าที่พาโซ่ขึ้นลงได้อย่างไม่หวั่นไหวแม้วันมามาก ผิดกับสับจานหน้าที่ทำงานในฝั่งที่โซ่มีแรงตึงสูงสุด จึงเป็นอะไรที่ต้องแข็งแรงอยู่บ้าง( และต้องเรียนรู้ลักษณะการใช้งานอยู่บ้าง เช่นกัน )
สิ่งหนึ่งที่ต้องเข้าใจกันก่อนก็คือ คำว่า ตีนผีขาสั้นออกแบบมาใช้ได้กับเฟืองหลังใหญ่สุดแค่ 28T นั้น มันเป็นสเปคที่ถูกออกแบบมาโดยเผื่อเหลือเผื่อขาดเอาไว้กับจักรยานหลากหลายยี่ห้อที่มีdropout ที่มีความสั้นยาวแตกต่างกัน ซึ่งถ้าdropoutสั้นกุดเหมือนกับพวกรถโครโมยุคเก่า อันนี้คำเตือนของเขาก็อาจจะพอให้กระตุกบ้าง แต่สำหรับรถรุ่นใหม่ที่ใช้dropoutแบบเปลี่ยนได้ ก็มักจะมีdropoutที่ยาวมากพอ ซึ่งก็จะทำให้ขาบนของตีนผีไม่ได้ดูแล้วจะสั้นจนไม่ปลอดภัย
คำเตือน สิ่งต่อไปนี้เป็นความเสี่ยงที่ท่านจะต้องยอมรับว่า ท่านกำลังทำผิดข้อบ่งใช้ของสินค้าที่มีการรับประกัน ท่านจะต้องรับผิดชอบในความเสี่ยงที่ท่านกำลังจะท้าทายเอาเอง
- 11-32.jpg (100.33 KiB) เข้าดูแล้ว 38282 ครั้ง
รูปข้างบน เป็นรูปสุดท้ายที่ถูกใช้งานจริง ประกอบด้วยเฟือง Ultegra 6800 11-32T กับ ตีนผี DA9000 ( RD-9000 ) ซึ่งก็มีแค่ขาสั้นเท่านั้น ( ตามสเปคบอกว่าใช้กับเฟืองใหญ่สูงสุดได้ 28T ) , จานหน้า DA9000 52-36T แสดงให้เห็นว่าหน้าตาสุดท้ายเป็นเช่นไร
ผมใช้เฟือง 11-32 ตัวนี้ตอนที่ไปขึ้นภูทับเบิก แต่จานหน้าเป็น Rotor 50-34T ( จานเบี้ยว 50T จะมีเส้นผ่าศูนย์กลางใหญ่สุดมากกว่าจานกลม 52T อยู่เล็กน้อย ) ใช้งานโดยปั่นด้วยจาน 34 กับเฟือง 28 และ 32 สลับกัน โดยในช่วง 10 กม. สุดท้ายจะอยู่แค่เฟือง 32 เท่านั้น
ผลการใช้งาน : ไม่มีสิ่งใดที่ชำรุด ไม่มีสิ่งใดที่เสียหาย นอกจากตะคริวที่พยายามจะมารุกรานขาทั้งสองข้างให้รู้สึกหวาดๆว่าจะไปไม่รอด แต่จนแล้วจนรอดก็ไม่เป็น แหะ แหะ ก็เกือบไม่รอดเหมือนกัน
ข้อแม้
ข้อแม้ที่สำคัญที่สุด ที่จะทำให้ไม่พัง และเป็นข้อแม้ที่คุณจะต้องยอมรับด้วย ถ้าจะใช้งานมันได้โดยไม่เสียหาย
1. ความยาวโซ่ต้องเพียงพอที่จะทำให้เมื่อใช้จานหน้าใหญ่สุด และเฟืองหลังใหญ่สุด ซึ่งวิธีที่ดีที่สุดก็คือ การวัดโซ่ โดยถอดโซ่ออกมาคล้องจานหน้าใหญ่สุด ลากไปคล้องเฟืองหลังใหญ่สุด โดยไม่ผ่านตีนผี เอาโซ่มาชนกัน แล้วบวกเพิ่มเข้าไปอีก 2 ข้อ ก็จะได้ความยาวโซ่ที่พอดีที่จะทำให้เมื่อจงใจใช้จานหน้าใหญ่สุด และเฟืองหลังใหญ่สุดได้ โดยที่ไม่มีอะไรพัง และต้องใช้หลักการนี้ในการวัดโซ่ไม่ว่าจะใช้กับตีนผีขาสั้น หรือ จะลงทุนไปใช้ตีนผีขายาวก็ตามที
2. ความยาวของขาล่างของตีนผี เป็นสิ่งที่ทำให้ตีนผีสามารถเก็บโซ่ไว้ในขาล่างได้มากน้อยเพียงใด ทั้งนี้เพราะในเวลาที่ตีนผีหย่อนตัวที่สุด ซึ่งนั่นก็คือ ตำแหน่ง จานหน้าเล็กสุด และเฟืองหลังเล็กสุด ถ้าโซ่ยาวเกินไปกว่าความสามารถของขาล่างของตีนผีที่จะเก็บโซ่เอาไว้ โซ่ที่คล้องออกมาจากลูกรอกเฟืองจอกกี้ (ลูกรอกตัวบน ) ก็จะเสียดสีกับโซ่เส้นล่างที่ออกมาจากลูกรอกเฟืองเทนชั่น ( ลูกรอกตัวล่าง ) ร่วมกับโซ่จะแกว่ง โยน อันเป็นลักษณะของโซ่หย่อน
*** ท่านต้องยอมรับว่าจะต้องเผชิญกับปัญหานี้อย่างไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ ( ถ้าไม่อยากเจอก็ต้องเสียเงินซื้อตีนผีขายาว , นานๆจะใช้เฟือง 32 ซะที จะเสียเงินเพิ่มไปทำไม
) และมันจะเกิดขึ้นเฉพาะในกรณีที่ต้องใช้จานหน้าเล็ก และเฟืองหลังเล็กสุด (บางคันอาจจะเบียดนิดหนึ่งในเฟืองหลังรองเล็กสุด ) เท่านั้นเอง ซึ่งจริงๆแล้วมันก็จะไม่ใช่ปัญหาหลักสำหรับการใช้งานจริงๆ ทั้งนี้ก็เพราะว่าที่ตำแหน่งนี้จะเป็นเกียร์ที่ไม่ได้ถูกใช้งานอยู่แล้ว นอกจากจะเก็บเกียร์เท่านั้นแหละจ้าาาาา3. จากข้อ 1 และ ข้อ 2 บอกให้เราทราบว่า โซ่จะหย่อนตัวลงนิดหนึ่ง เพราะว่าขาล่างของตีนผีมันสั้นไปหน่อยหนึ่ง ( โซ่ยาวพอจะใช้ร่วมกับจานหน้าใหญ่และเฟืองหลัง 32 ได้โดยไม่ทำให้ตีนผีหรือdropoutเสียหายได้ )
-----> การปรับตั้ง B-tension screw จึงเป็นเรื่องที่ต้องกระทำและห้ามละเลย เพราะสกรูตัวนี้ทำหน้าที่ในการปรับเร่งแรงดึงของขาตีนผีในการที่จะดึงโซ่เส้นล่างให้ตึงขึ้น ดังนั้น สิ่งที่ต้องทำเพิ่มขึ้น ก็คือ หมุนสกรูตัวนี้เข้าไปอีก ขั้นตอนก็คือ ใส่จานหน้าเล็กสุด เฟืองหลังใหญ่สุด หมุนบันไดถอยหลัง แล้วเอามือจับตีนผีดึงถอยหลัง สลับกับดันไปข้างหน้า แล้วหมุนบันไดถอยหลังอีกที แล้วดูว่า ยอดเฟืองของลูกรอกเฟืองจอกกี้ อยู่ห่างจากยอดเฟืองของเฟือง 32Tแค่ไหน ถ้ามันชิดกันมากๆ จนดูน่าหวาดเสียวว่าจะมันจะทะเลาะกัน ก็ให้หมุนสกรูตัวนี้เข้าไป จนกระทั่งยอดเฟืองของลูกรอกเฟืองจอกกี้ อยู่ห่างจากยอดเฟืองของเฟือง 32T สัก 1 mm ก็พอแล้ว
4. ปรับตั้งตำแหน่งสกรูตัว L ให้ถูกต้อง อย่าให้ตีนผีขยับเข้าไปด้านในได้อีกเมื่อใช้ตำแหน่งเฟืองหลังใหญ่สุดไปแล้ว
โดยส่วนตัวแล้ว สำหรับทางชันทั่วไป และที่ชันที่สุดที่เคยปั่นมาก็คือ จาก ด่านปากช่องขึ้นมาที่ทำการอุทยานเขาใหญ่ ผมใช้จานกลม 52-36T กับ เฟืองหลัง 11-28 ฝ่าฟันขึ้นมาได้โดยไม่ต้องจูงหรือต้องพัก แต่สำหรับภูทับเบิกนั้น ผมใช้จานหน้าเบี้ยว 50-34 กับ เฟือง 11-32 ในการพิชิตมา และตลอดเวลา ที่ต้องต่อสู้กับแรงโน้มถ่วงอันมหาศาลของโลกใบนี้ ตีนผีขาสั้นกับเฟืองover-spec 11-32 ก็รับใช้ผมด้วยดี ไม่มีอาการใดๆที่แสดงว่าจะสร้างปัญหาให้แต่อย่างใดเลย
สุดท้าย การเลือกใช้ของท่าน ถือเป็นความเสี่ยงของตัวท่านเอง ถ้าไม่อยากเสี่ยงก็เสียเงินซื้อตีนผีขายาวมาใช้เพิ่มขึ้น แต่ถ้าพร้อมจะเสี่ยงก็ทำตามที่แจ้งเอาไว้
หมายเหตุ ปีนี้ผมก็อดไปอินทนนท์อีกแล้่ว วันปั่นขึ้นดอยตรงกับวันสำคัญของครอบครัว จักรยานอาจจะเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต แต่ทั้งชีวิตมิได้มีแต่เพียงจักรยาน
