พอดีผมมีอาการแบบเดียวกันนี้เหมือนกัน ยังไม่มีผู้อธิบายไว้ในเวปของเรา
เลยได้ทำการหาข้อมูลจากที่ต่างๆ บวกกับประสบการณ์ที่ลองกับตัวเอง รวบรวมได้ประมาณนี้ครับ
อาการเจ็บหัวเข่าด้านนอกด้านข้างๆของหัวเข่า ลักษณะอาการเหมือนกับเสียวๆ ที่บริเวณด้านข้าง ไม่ใช่อาการเจ็บหัวเข่าโดยตรง
แต่เป็นอาการสืบเนื่องที่เกิดจากกล้ามเนื้อที่เรียกว่า “แถบอิลิโอธิไบอัล (iliotibial band)” หรือเรียกว่า ITBS (IT band syndrome)
บางที่จะเรียกว่า อาการจากการใช้งานที่หนักเกินไป (overuse injury)
กล้ามเนื้อ IT Band นี้เป็นกล้ามเนื้อที่มีลักษณะเป็นแถบกว้างแต่บาง โดยจะเป็นแผ่นยาวตั้งแต่เหนือสะโพก
ยาวลงมาถึงข้อต่อหัวเข่าด้านนอกซึ่งจะมีหน้าที่ดึงขา และรักษาสมดุลย์ของหัวเข่า แต่ในการขี่จักรยานหรือวิ่งกล้ามเนื้อนี้อาจมีการตึงตัว
ทำให้เกิดการเสียดกับด้านนอกของข้อต่อหัวเข่า หากเสียดสีซ้ำๆกันเป็นเวลานานก็จะทำให้เกิดอาการระคายเคืองหรือเสียวได้
โดยทั่วไปการหยุดพักกิจกรรม และทำการยืดกล้ามเนื้อจะช่วยให้อาการทุเลาลงได้
การหยุดพักที่ไม่เพียงพอแล้วทำกิจกรรมนั้นซ้ำใหม่อาจทำให้อาการร้ายแรงขึ้น
สาเหตุของการบาดเจ็บนี้ สำหรับนักจักรยาน โดยส่วนใหญ่จะเกิดจากจาก 2 สาเหตุสำคัญ คือ
1 การปรับตั้งจักรยานไม่เหมาะสม บ่อยครั้งมักจะเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของจักรยานที่เราขี่ เช่น เปลี่ยนจักรยานใหม่,
มีการเปลี่ยนหรือปรับแต่งบันได, รองเท้า, คลีท, ขาจาน, หรือแม้กระทั่งอานและหลักอานใหม่
บางครั้งความยาวของท่อบนและตำแหน่งของแฮนด์ก็มีส่วน จักรยาน TT (time trial) หรือจักรยานไตรกีฬา
จะเกิดอาการนี้ได้ง่ายกว่าเสือหมอบ หรือเสือภูเขา เพราะมีการก้มตัวมาก ทำให้กล้ามเนื้อ it band เกิดการตึงตัวมากกว่า
หลักในการแก้ไขคือลดการตึงตัวของกล้ามเนื้อ it band ลง โดยส่วนใหญ่อาการบาดเจ็บจะเกิดจากสาเหตุดังต่อไปนี้
• อานสูงเกินไป หรืออยู่ในตำแหน่งค่อนๆไปข้างหลังมากเกินไป
• ตำแหน่งของคลีทไม่เหมาะสม อยู่หน้าหรือหลังมากเกินไป
• มุมของเท้าไม่เหมาะสม โดยมากมักจะเฉียงเข้ามากเกินไป ให้ปรับมุมของคลีต ให้เท้าเฉียงออกมากขึ้น (toe out)
หรือใช้บันไดที่มีองศาการให้ตัว (Floating) มากขึ้น
2 เกิดจากร่างกายของเราเองไม่พร้อม หรือเรียกว่าไม่ฟิตนั่นเอง กรณีนี้มักจะเกิดขึ้นเมื่อมีการใช้กล้ามเนื้อขามากเกินกว่าที่ใช้อยู่ปรกติ
เช่น ขี่เกียร์หนักเกินไปเป็นระยะเวลานาน ขึ้นเขา ใช้กล้ามเนื้อโดยมีการอบอุ่นร่างกายไม่เพียงพอ ไม่มีการยืดกล้ามเนื้อก่อนและหลังการออกกำลังกาย
ไม่มีการใช้กล้ามเนื้อมานานแล้วมาใช้งานหนักในครั้งแรกๆของการกลับมาขี่ใหม่ ปัญหาเหล่านี้สามารถแก้ไขได้ง่ายๆ โดยการ
• ยืดกล้ามเนื้อ และอบอุ่นร่างกาย ก่อน(และหลัง) การออกกำลังกายทุกครั้ง
• ใช้รอบขาที่เหมาะสม อย่าใช้เกียร์หนักจนเกินไป
• รักษาความฟิตอยู่สม่ำเสมอ ถ้าหยุดขี่ไปนานแล้วกลับมาขี่ใหม่ควรค่อยๆเริ่มจากเบาๆก่อน
• ช่วงเริ่มต้นของการขี่ควรขี่วอร์มอัพไปช้าๆก่อน ไม่เริ่มด้วยการขี่หนักตั้งแต่เริ่ม
การรักษาให้อาการทุเลา
การทำให้อาการทุเลาช่วงหกชั่วโมงแรกให้ประคบอุ่น หลังจากนั้นใช้ประคบเย็น โดยการประคบแต่ละครั้งไม่เกิน 15 นาที และห่างกัน สองชั่วโมงครึ่ง
การประคบมากกว่านี้อาจทำให้เกิดผลเสียได้ อาการจะทุเลาในเวลา 1-2 วัน แต่ถ้ากลับมาขี่ใหม่โดยที่ยังไม่หายขายขาด
ถึงแม้จะทำการแก้ไขปรับตั้งจักรยานได้อย่างเหมาะสมแล้ว ก็อาจจะเป็นได้อีก
ต้องพัก หยุดกิจกรรมชั่วคราว อาจใช้เวลาประมาณ 2-4 สัปดาห์ หากยังไม่หายดีก็จะเกิดอาการซ้ำเดิม อาจทำให้ท้อแท้
เมื่อหายแล้วกลับมาเริ่มขี่ใหม่ ให้เริ่มจากการขี่เบาๆก่อน
การป้องกัน
การแก้ไขปัญหาระยะยาวที่ได้ผลดีที่สุด คือการทำการยืดกล้ามเนื้อ it band อย่างสม่ำเสมอ มีได้หลายวิธี วิธียอดฮิตตามรูปเลยครับ
วิธีการยืดกล้ามเนื้อ it band สามาถดูได้จากเวปไซด์ต่างๆ โดยพิมม์คำว่า stretch it band ได้ครับ
สำหรับผมเป็นอยู่สองสามเดือนใช้อยู่หลายวิธีเหมือนกัน ตอนนี้หายเป็นปรกติอัดได้เต็มที่เหมือนเดิมแล้ว ขอให้ทุกท่านที่เป็นอาการนี้อยู่ลองนำไปใช้ และหายไวๆนะครับ
ตู่ ชลบุรี